Διαβάζοντας το γλυκόπικρο και τόσο ανθρώπινο μυθιστόρημα του Ντ’ Αντάμο Φραντζέσκο « Ικμπάλ, ένα παιδί ενάντια στην παιδική εργασία», συγκλονίστηκα από την οργισμένη και συγκινητική καταγγελία του συγγραφέα και από την πολυτάραχη και τόσο μικρή σε διάρκεια ζωή του Ικμπάλ. Μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να δω τα σημερινά δεδομένα για τον εξαναγκασμό σε παιδική εργασία. Ένιωθα σίγουρος πως η θυσία αυτού του 12χρόνου αγοριού θα είχε συγκλονίσει τον κόσμο και θα είχε αλλάξει την ανθρωπότητα προς το καλύτερο. Όμως διαπίστωσα πως περίπου 171 εκατομμύρια παιδιά στον πλανήτη συνεχίζουν να εργάζονται σε ορυχεία, λατομεία και άλλους επικίνδυνους χώρους δουλειάς με επικίνδυνα υλικά όπως χημικά, εντομοκτόνα, φυτοφάρμακα ή βαρύ μηχανικό εξοπλισμό. Αυτά τα παιδιά θα έπρεπε να μορφώνονται στις σχολικές αίθουσες αποκτώντας εφόδια για μία καλύτερη ζωή. Η UNICEF έχει ξεκινήσει κοινή προσπάθεια με το Διεθνή Οργανισμό Εργασίας (ILO) σε φτωχές χώρες του πλανήτη με στόχο τον τερματισμό της εργασίας παιδιών σε ορυχεία και λατομεία και την εγγραφή τους στα σχολεία. Στην Ελλάδα περίπου 50.000 ανήλικα παιδιά δουλεύουν σε μαγαζιά, βιοτεχνίες, εργοστάσια, ενώ κάθε χρόνο 10.000 παιδιά εγκαταλείπουν την υποχρεωτική εκπαίδευση και χάνουν το δικαίωμα τους σε ένα μέλλον ίσων ευκαιριών.
Βρήκα υλικό από δημοσιεύματα του 1995 τα οποία αναφέρονταν στο «μικρό Σπάρτακο», όπως αποκάλεσαν οι δημοσιογράφοι τον Ικμπάλ. Ο Ικμπάλ έγινε σύμβολο ενάντια στην παιδική δουλεία. Αποτέλεσε παράδειγμα για την Μαρία, την Φατιμά και όλα τα παιδιά που ξέφυγαν από τη δουλεία. Ο Ικμπάλ κατέκτησε το δικαίωμα του να ζήσει σαν παιδί, να έχει πρόσβαση στην εκπαίδευση και σε ένα καλύτερο μέλλον. Σκεφτόμουν τους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας και ερευνώντας για την σημερινή κατάσταση των παιδιών στο Πακιστάν, κατέληξα στην ακόλουθη φανταστική συνέντευξη από τον ιδρυτή του Απελευθερωτικού Μετώπου του Πακιστάν ενάντια στην Εκμετάλλευση της Παιδικής Εργασίας, τον Εχσάν Ουλά Χαν. Ο άνθρωπος αυτός βοήθησε τον Ικμπάλ να πραγματοποιήσει την υπόσχεση του στην Φατιμά να πετάξουν χαρταετό την άνοιξη, βοήθησε χιλιάδες παιδιά σαν τον Ικμπάλ να απελευθερωθούν από τα δεσμά τους και να μεγαλώσουν ελεύθερα.
- Κύριε Εχσάν Χαν, θα θέλατε να μας πείτε λίγα λόγια για τον εαυτό σας; Να σας γνωρίσουμε καλύτερα;
- Το όνομά μου είναι Μοχάμετ Εχσάν Ουλά Χαν. Γεννήθηκα στις 9 Φεβρουαρίου 1947 στο Γκουαντάρ του Πακιστάν. Σπούδασα δημοσιογραφία στο πανεπιστήμιο Πουντζάμπι, στη Λαχόρη. Από φοιτητής ακόμη προβληματίστηκα και εναντιώθηκα στην εκμετάλλευση των παιδιών. Το Σεπτέμβριο του 1967 ίδρυσα το Συνδικάτο Κτιστών το οποίο το 1988 μετονομάστηκε σε Απελευθερωτικό Μέτωπο για την Εκμετάλλευση της Παιδικής Εργασίας. Σκοπός μας είναι η διαμαρτυρία ενάντια σε όλες τις μορφές δουλείας, η ενημέρωση και αφύπνιση του κόσμου σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα, να υποδεικνύουμε την καταπάτηση τους και φυσικά να προσφέρουμε νομική βοήθεια σε όσους θέλουν προστασία από τους εκμεταλλευτές τους. Με τον συνεχή μας αγώνα το 1988 καταφέραμε να εκδοθεί νόμος ο οποίος έκρινε το pesghi, ως παράνομο και το καταργούσε ως θεσμό.
- Τι είναι το pesghi;
- Υπήρξε ως θεσμός στο Πακιστάν από πολύ παλιά. Αναφέρεται σε ένα χρέος το οποίο ξεπληρώνεται «πουλώντας» ο γονιός το παιδί του για παράνομη εργασία. Ένα παράνομο δάνειο, ένα χρέος που ποτέ δεν τελειώνει και κληρονομείται ακόμη και στα παιδιά των παιδιών. Ο φτωχός γονιός, εν γνώση και με πλήρη ευθύνη, θυσιάζει ένα από τα παιδιά του παραχωρώντας το σε έναν δουλέμπορο ώστε να ξεπληρώσει το χρέος του. Το χρέος του μπορεί να είναι ίσο με 10 €. Τα παιδιά αυτά στερούνται της παιδικότητάς τους. Τα μεταχειρίζονται σαν να είναι σκουπίδια. Μεγαλώνουν νομίζοντας πως η ανταμοιβή των φρονίμων φτωχών είναι να είναι σκλάβοι των απάνθρωπων ιδιοκτητών τους, να δουλεύουνε όλη μέρα σε εργασίες επικίνδυνες βαριές και ανθυγιεινές, να στερούνται εκπαίδευσης και αλυσοδεμένα να ξεπληρώνουν το χρέος τους. Αυτό πια δεν ισχύει. Υπάρχει νόμος από το 1988 που το απαγορεύει. Προσπαθούμε να φτάσουμε αυτό το μήνυμα σε όλα τα σκλαβωμένα παιδιά, να τους πούμε πως είναι ελεύθερα, πως δεν έχουν κανένα χρέος, να τους πούμε να παίξουν, να πάνε σχολείο. Και όμως γίνεται τόση αρνητική προπαγάνδα στις χώρες αυτές, που όταν τα πλησιάζουμε, μας φοβούνται αντί να νιώσουνε λύτρωση. Δεν μπορούν να μας εμπιστευτούν εύκολα. « Σας παρακαλώ φύγετε. Δεν θέλω να πάθω κακό. Δεν θέλω να σας μιλήσω.» Εμείς όμως είμαστε εκεί και προσπαθούμε ξανά και ξανά. Πάντα για το καλό των παιδιών!
- Έτσι γνωριστήκατε και με τον Ικμπάλ;
- Ο Ικμπάλ, ο φίλος μου, το γλυκό μου αγόρι, ήταν ένας μάρτυρας. Το 1992 ήμουν πρόεδρος του Συνδικάτου Κτιστών. Ο Ικμπάλ, σε μια του απόδραση από το ταπητουργείο, έτυχε να παρευρεθεί στην Ημέρα Εορτασμού Ελευθερίας των Συνδικάτων Κτιστών. Εκεί άκουσε για τα δικαιώματά του ως εργαζόμενου και ότι η δουλεία για χρέη είχε κηρυχθεί παράνομη. Όταν ζητήθηκε από τους παρευρισκόμενους να μιλήσουν, ο Ικμπάλ σηκώθηκε και μίλησε εθελοντικά. Ένα μικρό αγόρι, ταλαιπωρημένο από τις κακουχίες με μάτια βαριά από τα όνειρά του για το μέλλον! Τον πλησίασα, με εμπιστεύτηκε, μου είπε που έμενε και ό,τι τον είχε δώσει η οικογένεια του για να ξεπληρώσει το χρέος τους από
4 ετών σκλάβο σε ταπητουργείο. Αλυσοδεμένος δούλευε νύχτα και μέρα και έαν κάτι δεν άρεσε στο αφεντικό έριχνε αυτόν ή κάποιον από τα υπόλοιπα σκλαβωμένα παιδιά στον Τάφο, ένα μπουντρούμι σκοτεινό, χωρίς φαγητό ή νερό με μόνη συντροφιά τους σκορπιούς. Ο Ικμπάλ μου, είχε τόσο φωτεινά μάτια και ένα αγωνιστικό πνεύμα. Ήταν πανέξυπνος και τολμηρός! Κατάφερε να λυτρώσει από τη δουλεία 40.000 παιδιά στο Πακιστάν. Το Δεκέμβριο του 1994 τον συνόδεψα στη Βοστώνη της Αμερικής για να μιλήσει σε θεσμούς αλλά και να βραβευτεί.. Επισκεφτήκαμε μάλιστα ένα σχολείο στο Κουίνσι και μιλήσαμε με τους υπόλοιπους μαθητές. Αυτή η σύντομη επίσκεψη είχε σαν αποτέλεσμα μετά το θάνατο του, κάποιοι μαθητές να μαζέψουν χρήματα για την δημιουργία σχολείων στο Πακιστάν. Κατόρθωμα του λοιπόν, μετά θάνατον, ήταν το Φεβρουάριο του 1997 να ανοίξει τις πύλες του στο Πακιστάν το πρώτο χρηματοδοτούμενο από παιδιά σχολείο. Υπήρξε ένα χαρισματικό, δυνατό παιδί, το οποίο παρ’όλες τις δυσκολίες που του επιφύλαξε η ζωή δεν έπαψε να ελπίζει. Όταν έλαβε το Βραβείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της Reebok και τον ρώτησαν τι θέλει απάντησε: «Θα ήθελα να κάνω όσα έκανε ο Αβραάμ Λίνκολν… Θα ήθελα να το κάνω στο Πακιστάν.» Δυστυχώς παρόλο που ξέφυγε, παρόλο που πήγε σχολείο -ήθελε μάλιστα να γίνει δικηγόρος- η «μαφία των χαλιών» είχε άλλα σχέδια για εκείνον. Στις 16 Απριλίου 1995 , ανήμερα του Ορθόδοξου Πάσχα, ο Ικμπάλ δολοφονήθηκε από μια σφαίρα στην πλάτη ενώ έκανε ποδήλατο στο χωριό του. Οι ηθικοί αυτουργοί δεν συνελήφθησαν ποτέ. Ο εκτελεστής του ήταν ένας τοξικομανής, ο οποίος εκτέλεσε ένα «συμβόλαιο θανάτου» μόνο και μόνο για να εξασφαλίσει τη δόση του.
- Πολύ λυπητερό τέλος. Έχετε υποστεί αρκετές απώλειες σε αυτή σας την προσπάθεια απελευθέρωσης των παιδιών…
- Πολλές. Όμως, δεν είμαι εδώ για να πάρω εκδίκηση. Υπάρχω για να υπερασπίζομαι το δικαίωμα όλων των παιδιών στην ελευθερία και στην εκπαίδευση. Όλα αυτά τα χρόνια τα οποία ασχολούμαι ενάντια στην παιδική εκμετάλλευση και μάχομαι υπέρ των δικαιωμάτων των παιδιών έχω μπει στη φυλακή και υποστεί βασανιστήρια πάνω από 12 φορές. Από αυτά τα βασανιστήρια έχασα την ακοή μου στο δεξί μου αυτί. Έχω θυσιάσει την οικογένειά μου, το επάγγελμα μου, τους φίλους μου καθώς και το σύνολο των σχολείων που είχα δημιουργήσει στο Πακιστάν. Εδώ και 20 έτη με έχουν εξορίσει από το Πακιστάν. Κάθε χρόνο υποβάλω αίτηση για βίζα αλλά δεν γίνεται αποδεκτή από την κυβέρνηση. Σε ένα δικαστήριο με είχαν κατηγορήσει για ύψιστη προδοσία επειδή κατήγγειλα διεθνώς τη χώρα μου για εκμετάλλευση των παιδιών από μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες ως φθηνά εργατικά χέρια. Φυσικά η κατηγορία έχει αποσυρθεί, αφού αποδείχτηκαν αλήθεια όσα έλεγα, ωστόσο η κυβέρνηση δε μου επιτρέπει την είσοδο στη χώρα μου. Έχω όμως πολλούς φίλους. Στη Σουηδία προεδρεύω σε ένα κίνημα που ονομάζεται Global March και κινητοποιεί απλούς ανθρώπους, κυβερνήσεις, ακτιβιστές και φιλανθρωπικές οργανώσεις να βοηθήσουνε αυτά τα αγγελούδια σε όλο τον πλανήτη. Διότι τα παιδιά είναι παιδιά ασχέτως από το χρώμα του δέρματος τους, το φύλο τους, τη θρησκεία τους… και πρέπει όλα να έχουν ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση και στο παιχνίδι.
- Θα θέλατε να στείλετε ένα μήνυμα σε όσους μας ακούνε;
- Τα παιδιά πρέπει να λαμβάνουν βασική εκπαίδευση, να γνωρίζουν τα δικαιώματά τους και να τροφοδοτούνται με ελπίδα για το μέλλον και τότε θα μπορέσουν τα ίδια να εξαλείψουν την δουλεία. Τα παιδιά πρέπει να έχουν μολύβια στα χέρια τους και όχι εργαλεία! Η ειρήνη έρχεται επενδύοντας στην παιδεία και όχι στους στρατιωτικούς εξοπλισμούς! Όλα τα παιδιά πρέπει να έχουν μολύβια στα χέρια τους!
Σας παραθέτω μαγνητοσκοπημένο το μήνυμα ελευθερίας του υπέροχου αυτού κυρίου Μοχαμέτ Εχσάν Ουλά Χαν με την ελπίδα κάποιος από εσάς να θελήσει να μάθει περισσότερα για την εκμετάλλευση της παιδικής εργασίας και ίσως να κάνει κάτι για αυτό!
Σταύρος Χούσος ΓΒ4