Μικρασιατική Καταστροφή… Η αλήθεια είναι πως εξαρτάται και στο άτομο. Παιδιά με προγόνους ή γιαγιάδες και παππούδες που ζήσαν μέσα στα τραγικά αυτά γεγονότα, γνωρίζουν από πρώτο χέρι τι σημαίνει Μικρασιατική Καταστροφή μέσα από παραμύθια και ιστορίες. Άλλοι μπορεί να έχουν διαβάσει βασικές πληροφορίες στο Ίντερνετ, από ένα δεύτερο χέρι γνώσης.
Ο όρος Μικρασιατική Καταστροφή είναι όρος που έχει υιοθετηθεί από την ελληνική ιστοριογραφία για να περιγράψει τις συνέπειες της Μικρασιατικής Εκστρατείας στην Ελλάδα και στον ελληνικό κόσμο της εποχής γενικότερα.
Πιο συγκεκριμένα, όταν αναφερόμαστε στη Μικρασιατική Καταστροφή εννοούμε την περίοδο μετά τον Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1919-22 και συνάμα την φυγή μαζικά του ελληνικού πληθυσμού και της ελληνικής διοίκησης από τα δυτικά παράλια της Μικρασίας, πού αξίζει να αναφερθεί ότι είχαν εγκατασταθεί εκεί νόμιμα σύμφωνα με την Συνθήκη των Σεβρών. Με λίγα λόγια, μιλάμε για γενική εκδίωξη, σφαγή και δραστική προσφυγιά ελληνικού πληθυσμού γύρω στα 900.000 άτομα προς τα ελληνικά σύνορα.
Παρόλα αυτά, ο ανυπέρβλητος αγώνας των Ελλήνων δεν σταματάει εκεί. Οι Τούρκοι δεν ανέδειξαν ίχνος ήθους και αξιοπρέπειας, χωρίς να υποχωρήσουν λεπτό πριν αφανίσουν κάθε ελληνική ψυχή στα τουρκικά πλέον εδάφη. Για να γίνει αντιληπτή η βιαιότητα του ζητήματος αυτού, οφείλει να επισημανθεί ότι οι αρπαγές, οι λεηλασίες σπιτιών και περιουσιών, οι γεωργικές και κτηνοτροφικές καταστροφές, το γκρέμισμα σχολείων, ναών και άλλων ευαγών ιδρυμάτων, η καταστροφή βιοτεχνικών και βιομηχανικών επιχειρήσεων, με τον παράλληλο ευτελισμό κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας στον οποίο περιλαμβάνονταν βασανισμοί αιχμαλώτων, ακρωτηριασμοί, θανάτωση βρεφών, βιασμοί, η ηθική οδύνη υπό το κλίμα του τρόμου και της απειλής του θανάτου, αλλά και ατέλειωτες πορείες στα περιώνυμα "τάγματα εργασίας, με τις εκτελέσεις που συνεπάγονταν, δεν είχαν πραγματικά τελειωμό.
Όμως, πώς καταλήξαμε σε μία τέτοια σειρά εγκλημάτων κατά του ελληνικού γένους;
Η αλήθεια είναι πως τα ιστορικά γεγονότα αυτά συνέβησαν πολύ γρήγορα και σε χρονικό διάστημα μεταξύ 1918 (με τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου)- τον Αύγουστο του 1922, όταν και άρχισε η σταδιακή εκκένωση του ελληνικού πληθυσμού από τον στρατό. Συνοπτικά και παραδόξως τα γεγονότα ξεκίνησαν υπέρ των Ελλήνων όταν και αποβιβάστηκαν στην Σμύρνη (Συνθήκη των Σεβρών). Οι Έλληνες, ως μέλη της Συμμαχίας όντας νικητές στον Παγκόσμιο Πόλεμο είχαν επεκτατικές βλέψεις προς τα βάθη της Τουρκίας. Πολλοί μιλούσαν μάλιστα και για την Πόλη να αποκτήσει ξανά γαλανό χρώμα (πολύ αισιόδοξο σενάριο), αφού με την βοήθεια των Συμμάχων είχε αποκατασταθεί μέχρι και ολόκληρη η Θράκη (σχεδόν μέχρι την Κωνσταντινούπολη). Παραλείποντας αρκετά κυρίως πολιτικά γεγονότα, καταλήγουμε σε ένα σενάριο πολύ μακρινό να φανταστεί κανείς όταν είναι στην νικητήρια και καθοδηγητική θέση, αλλά λίγους μήνες μετά τον Δεκέμβριο του 1920, το σκηνικό άλλαξε ριζικά. Οι Τούρκοι σιγά σιγά αποκτούν την συμπάθεια και υποστήριξη των Μεγάλων Δυνάμεων (κυρίως Αγγλία και Γαλλία) και με τη βοήθεια τους ανατρέπουν τους Έλληνες από το να συνεχίσουν να εισχωρούν στο εσωτερικό της Τουρκίας. Αξιοσημείωτο γεγονός αποτελεί η Συνθήκη της Άγκυρας, 20 Οκτωβρίου του 1921, η οποία ακύρωσε ολοκληρωτικά όλη τη Συνθήκη των Σεβρών που έδινε «ζωή» κατά κάποιο τρόπο στους Έλληνες. Έπειτα από αυτό, η μία τρικυμία έφερε την άλλην με την οριστική βύθιση του καραβιού, την Μικρασιατική Καταστροφή.
Πρόκειται για μία από τις ακραιότερες ιστορικές ζημιές που έγιναν ποτέ. Ολόκληρος ξεριζωμός ανθρώπων από τουρκικά στρατεύματα. Ολόκληρος ξεριζωμός ανθρώπινων ψυχών. Ψυχών που δεν φταίξανε αλλά αποτελέσαν ξανά τις αποκαλούμενες παράπλευρες απώλειες στην επίτευξη ενός ευρύτερου στόχου… την πλήρη κυριαρχία των Τούρκων στην Μικρά Ασία.
Δημοσθένης Σωτηρόπουλος