Οι Έλληνες φημίζονταν από παλιά για τον ηρωισμό, την ανδρεία, την γενναιότητα και το αίσθημα αυτοθυσίας τους. Πράγματι, αν το συλλογιστεί κανείς, θα διαπιστώσει ότι κανένας άλλος λαός δεν έχει επιδείξει διαχρονικά τόσες εκφάνσεις αποφασιστικότητας, αγωνιστικότητας και αγάπης για την πατρίδα του. Οι Έλληνες ποτέ δεν έμειναν άπραγοι απέναντι στην υποδούλωση και στην καταπίεση. Αυτό γίνεται αντιληπτό από τον σκληρό αγώνα της απελευθέρωσης τους από τον τουρκικό ζυγό.
Πολλά έργα τέχνης συνεισφέρουν στην αποτύπωση των στιγμών αυτών της γενναιότητας και της αυτοθυσίας του ελληνικού λαού κατά τη διάρκεια της Επανάστασης του ’21, μια επανάσταση καθοριστικής σημασίας για την ιστορία της χώρας μας, στην οποία συμμετείχαν πολλοί αγωνιστές. Σε αυτήν πρωταγωνίστησαν ήρωες, οι οποίοι δεν προσδοκούσαν να εισπράξουν τα εύσημα για τη νίκη τους, μετά τη δικαίωση του αγώνα και την απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό. Βέβαια, πολλοί από αυτούς υπήρξαν θύματα του αγώνα και θυσιάστηκαν για το καλό της πατρίδας τους, δίχως δισταγμό. Από την αρχή του ξεσηκωμού είχαν επίγνωση του πόνου, της λύπης και του θανάτου, όμως δεν υποχώρησαν.
Τα έργα τέχνης που αποτύπωσαν στιγμές αυτοθυσίας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 διακοσμούν, κυρίως, τοίχους μουσείων και υπενθυμίζουν σε εμάς, τους σύγχρονους Έλληνες, ότι είμαστε ένας λαός που διακρίνεται για το θάρρος, τη μαχητικότητα και, πρωτίστως, την ανιδιοτέλεια και την αυτοθυσία του. Μερικά από τα έργα αυτά ξεχωρίζουν για την παραστατικότητα και την εκφραστικότητα τους.
Η αυτοθυσία της μάνας», 1828
Φιλοτεχνήθηκε από τον Francis-Emile de Lansac (1803-1890) και βρίσκεται στο Δημοτικό Μουσείο Μεσολογγίου. Απεικονίζει μια σκηνή από την ηρωική Έξοδο του Μεσολογγίου στις 10 Απριλίου 1826, όπου μια μητέρα θυσιάζεται για την πατρίδα, έχοντας στην αγκαλιά της τον νεκρό γιο της, θύμα της τουρκικής βαρβαρότητας.
Louis Dupre: Ο Νικολάκης Μητρόπουλος υψώνει την ελληνική σημαία στο φρούριο των Σαλώνων
Xydacobe: Σφαγές από τους Τούρκους στους δρόμους των Χανίων
Άρι Σέφερ: Οι Σουλιώτισσες
Ντονάτο Φραντσέσκο Ντε Βίβο: Ο θάνατος του Λάμπρου Τζαβέλλα
Θεόδωρος Βρυζάκης: Η έξοδος του Μεσολογγίου
Από την ηρωική αυτή έξοδο, στις 10 Απριλίου του 1826, συμπεραίνουμε ότι η μαχητικότητα, η αυτοθυσία και η πίστη στην ελευθερία δεν μπορούν ποτέ να υποκύψουν στον κατακτητή, δηλαδή, στην περίπτωση αυτή, στον οθωμανικό ζυγό.
Ευγένιος Ντελακρουά: Η Ελλάς στα ερείπια του Μεσολογγίου
François-Auguste Vinson: Μετά τη σφαγή στη Σαμοθράκη
Λουδοβίκος Λιπαρίνι: Ο θάνατος του Μάρκου Μπότσαρη
Γκος Λουά: Η μάχη της Ακρόπολης
Άρι Σέφερ: Ο γιος υπερασπίζεται τον τραυματισμένο πατέρα
Ευγένιος Ντελακρουά: Η σφαγή της Χίου
Ο καλλιτέχνης φιλοτέχνησε την ελαιογραφία αυτή σε καμβά, εμπνευσμένος από τη σφαγή δεκάδων χιλιάδων Ελλήνων από τον οθωμανικό στρατό στη Χίο, το 1822. Το έργο αυτό δημιουργήθηκε το 1824 και σήμερα κοσμεί το Μουσείο του Λούβρου, στο Παρίσι. Ο Ντελακρουά αποτυπώνει στους πίνακές του γεγονότα κυρίως της Ελληνικής και της Γαλλικής Επανάστασης. Επηρεασμένος, λοιπόν, από τη βαρβαρότητα των Τούρκων και την ανείπωτη ανθρώπινη τραγωδία του ιστορικού αυτού γεγονότος, ζωγραφίζει αυτό το συγκολινιστικό πίνακα, που έχει κατορθώσει να συγκινήσει πλήθος κόσμου. Ο καλλιτέχνης συμμετείχε πνευματικά και ιδεολογικά, μέσω του θαυμασμού που έτρεφε για τον λόρδο Μπάιρον, στην Ελληνική Επανάσταση. Επομένως, με το έργο επιδιώκει να ανατρέψει την ευρωπαϊκή γνώμη για την αξία του ελληνικού αγώνα για την ελευθερία και να αποδώσει τιμή σε αυτόν. Στον πίνακα φαίνονται ξεκάθαρα η απόγνωση και η αγωνία στα πρόσωπα των ανθρώπων. Αρχικά, απεικονίζεται στο δεξί άκρο του πίνακα ξαπλωμένη μια μητέρα με το μωρό στην αγκαλιά της και από πάνω της ένας Τούρκος καβαλάρης να αρπάζει απότομα μια Ελληνίδα και να τη δένει στο άλογό του. Δίπλα, στο κέντρο του πίνακα, παρουσιάζεται μια ηλικιωμένη γυναίκα να κοιτάζει με ένα βλέμμα απελπισίας τον ουρανό και ένα ταλαιπωρημένο, βασανισμένο αντρόγυνο. Στο αριστερό άκρο του πίνακα φαίνονται αγκαλιασμένα δυο παιδιά, τα οποία περιμένουν τον θάνατο. Το καταστροφικό αυτό τοπίο ολοκληρώνει ο καπνός και το καμένο χωριό στο πίσω μέρος του πίνακα. Τα βασανισμένα αυτά πρόσωπα προκαλούν μια έντονη συναισθηματική φόρτιση στον θεατή και έρχονται σε αντιπαράθεση με τη σκληρότητα και την αδιαφορία που αποτυπώνεται στο πρόσωπο του Τούρκου καβαλάρη. Συνολικά, τα χρώματα του έργου και τα αισθήματα που προκαλεί στο κοινό το καθιστούν μοναδικό και εντυπωσιακό.
Τα δείγματα ανδρείας και αυτοθυσίας που απεικονίζονται σε αυτά τα έργα αποτελούν παράδειγμα προς μίμηση για τους σύγχρονους Έλληνες, οι οποίοι με βεβαιότητα αισθάνονται περήφανοι για την καταγωγή τους και το 2021 θα γιορτάζουν τα 200 χρόνια από την επίσημη έναρξη του αγώνα κατά του τουρκικού ζυγού, στις 25 Μαρτίου 1821.
Αδαμαντία Βουλγαρέλη