Η ναζιστική Γερμανία, καθ' όλη τη διάρκεια της κυριαρχίας της στην Ελλάδα, διέπραξε φρικιαστικά εγκλήματα κατά του άμαχου ελληνικού πληθυσμού, ως αντίποινα της σθεναρής αντίστασης του ΕΑΜ και του ΕΛΑΣ. Ένα από τα πιο γνωστά και πιο αιματηρά ήταν το ολοκαύτωμα των Καλαβρύτων. Τα Καλάβρυτα είναι μια ορεινή πόλη στην Αχαΐα, κοντά στον ποταμό Βουραϊκό.
Στις 13 Δεκεμβρίου 1943, δυνάμεις της Βέρμαχτ εκτέλεσαν σχεδόν όλο τον ανδρικό πληθυσμό της πόλης, σε αντίποινα για την μάχη της Κερπίνης, στην οποία ο ΕΛΑΣ νίκησε τους Γερμανούς και εκτέλεσε 78 από αυτούς.
Η «Επιχείρηση Καλάβρυτα» ξεκίνησε στις 4 Δεκεμβρίου, με τον γερμανικό στρατό να επιτίθεται σε χωριά κατά μήκος Πάτρας και Τρίπολης, σε μία προσπάθεια να καταπνίξουν την ευρύτερη περιοχή των Καλαβρύτων. Δεν δίστασαν, μάλιστα, να κάψουν στον δρόμο τους μοναστήρια, ενώ σκότωναν και άοπλους μοναχούς.
Στις 9 Δεκεμβρίου, έφθασαν στα Καλάβρυτα 2.000 στρατιώτες, από τους οποίους οι 1.300 ήταν γερμανοφορεμένοι Έλληνες των ταγμάτων ασφαλείας και μόνο 800 ήταν Γερμανοί, σύμφωνα με τον ιστορικό ερευνητή Δημήτρη Κανελλόπουλο. Παρατάχθηκαν γύρω από την πόλη και καθησύχασαν τους κατοίκους, διαβεβαιώνοντάς τους ότι στόχος τους ήταν αποκλειστικά η εξόντωση των ανταρτών, ενώ ζήτησαν και από όσους είχαν εγκαταλείψει τα Καλάβρυτα να επιστρέψουν άφοβα.
Το πρωί της Δευτέρας 13 Δεκεμβρίου, συγκέντρωσαν όλο τον πληθυσμό στην κεντρική πλατεία. Τα γυναικόπαιδα, τα κλείδωσαν στο σχολείο και οδήγησαν τον άρρενα πληθυσμό άνω των 13 ετών σε μια επικλινή τοποθεσία. Εκεί, εκτυλίχθηκε τις πρώτες μεταμεσημβρινές ώρες η τραγωδία, που οδήγησε σχεδόν όλο τον άρρενα πληθυσμό των Καλαβρύτων στον θάνατο. Με ριπές πολυβόλων, οι Γερμανοί εκτέλεσαν 800 ανθρώπους. Μόνο 13 Καλαβρυτινοί διασώθηκαν και αυτοί, επειδή είχαν καλυφθεί από τα πτώματα των συμπολιτών τους και οι Γερμανοί τους θεώρησαν νεκρούς.
Το έγκλημα ολοκληρώθηκε με την πυρπόληση όλων σχεδόν των σπιτιών των Καλαβρύτων. Όσο για τα γυναικόπαιδα, σώθηκαν χάρη στον ανθρωπισμό ενός αυστριακού στρατιώτη, στον οποίο είχε ανατεθεί η φύλαξη τους. Αυτός άφησε ελεύθερη την είσοδο του σχολείου και διευκόλυνε την απομάκρυνσή τους. Ωστόσο, το πλήρωσε με τη ζωή του, αφού καταδικάσθηκε σε θάνατο.
Στις 13 Δεκέμβριου είναι η μαύρη επέτειος του ολοκαυτώματος των Καλαβρύτων και τιμάται πάντα, με την παρουσία του Πρόεδρου της Δημοκρατίας. Η Γερμανία έχει αναγνωρίσει και απολογηθεί για το έγκλημα, αλλά δεν δέχεται να καταβάλει αποζημιώσεις.
Το δημοτικό σχολειό, όπου συντελέστηκε ο απάνθρωπος διαχωρισμός των οικογενειών και όπου κλείδωσαν τα γυναικόπαιδα, για να τα κάψουν, στεγάζει σήμερα το Δημοτικό Μουσείο του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος. Το 1943, το σχολείο καταστράφηκε από την φωτιά που προκάλεσαν οι Γερμανοί στρατιώτες, με την πυρπόληση της πόλης. Μετά από λίγο καιρό ξαναχτίστηκε και λειτούργησε πάλι ως δημοτικό σχολειό, το 1986 αναγνωρίστηκε ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο και λίγο αργότερα αποφασίστηκε να γίνει το Δημοτικό Μουσείο Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος.
Πρόσφατα η υπουργός Πολιτισμού κ. Λινά Μενδώνη προχώρησε στην ανακήρυξη του μουσείου του Καλαβρυτινού Ολοκαυτώματος ως το πρώτο αναγνωρισμένο από το κράτος ιδιωτικό εθνικό μουσείο.